Meesters en juffen



Velpse scholen en hun meesters en juffen.

Van oudsher stond de Velpse school op het kerkhof achter de parochiekerk (thans het oude kerkje aan de Pastoor Loeffweg). Er bestaat nog een vage afbeelding van het laatste schooltje daar, op een oude tekening uit 1840 die in het bezit is van het Graafs Museum.

Volgens gegevens ontleend aan rekeningen uit het dorpsarchief van Velp was het een slecht onderhouden strogedekt schooltje bestaande uit één leslokaal. De koster schoolmeester woonde daarachter in de even slecht onderhouden kosterij. Dit huisje was sinds het beleg van de Fransen voor Grave in 1794 nagenoeg onbewoonbaar. Bij dat beleg –waarbij een groot gedeelte van Velp werd afgebroken- werden ook de archiefstukken uit de Brandkist van de het dorp Velp grotendeels vernield. Dat is erg jammer omdat in Velp, wat deel uitmaakte van het Land van Ravenstein, het dorpsbestuur zich van oudsher ook bemoeide met het onderwijs. Om kosters/schoolmeesters op te sporen zijn we nu bijna uitsluitend aangewezen op de oude doop- en begraafboeken. Gelukkig zijn er enkele gemeenterekeningen uit het dorpsarchief Velp (vanaf ± 1762-±1815) bewaard gebleven. Helaas zijn die in zeer slechte staat. Toch kan hier een beeld uit gevormd worden van de school én de schoolmeesters die in de 18e eeuw (voor de invoering van de eerste onderwijswet in 1801) de Velpse jeugd leerden rekenen en schrijven.

Rond 1750 was ene L. van Lith schoolmeester. Hij scheen zijn onderwijskundige taak niet erg nauw te nemen. In 1751 hebben de burgemeesters van Velp “den coster aangeseijt dat hij continueel school moet houden, “ende gheen speeldaeghen aen de kinder toe te staan.” In eigentijds Nederlands staat er dat de meester een waarschuwing krijgt van het gemeentebestuur. De meester dient regelmatig les te geven en zuinig te zijn met verlofdagen voor de kinderen. Kennelijk vertrekt de meester hierna.

Van 1752 - ± 1758 is ene H. Mulders schoolmeester te Velp. Van hem zijn geen klachten bekend. Wel weten we dat in zijn tijd in Velp nog op wolven werd gejaagd. Gelukkig zaten de kinderen achter de hoge kerkhofmuur (die pas in 1913 vervangen werd door een ijzeren hek) veilig. In 1758 komt er een nieuwe koster, organist en schoolmeester. Reinier Schottz. Hij is de eerste van een familie die ruim zestig jaar het onderwijs in Velp verzorgt. Reinier overlijdt rond 1803/1804 en wordt dan opgevolgd door zijn zoon Richardus. Deze was schoolmeester vanaf 1804. Als Richardus op vijftigjarige leeftijd in 1813 overlijdt wordt zijn baantje overgenomen door zijn broer Reinier. Deze was omstreeks 1769 te Velp geboren. Hij overlijdt daar op 26-2-1819. Enige maanden voor zijn overlijden krijgt Velp een nieuwe onderwijzer. Het is Johannes Franciscus van den Elzen.

In 1806 is een nieuwe onderwijswet van kracht geworden. Voortaan gaat het plaatselijk (gemeente) bestuur zich met het onderwijs bemoeien. Vrijgezel Van den Elzen schijnt aanvankelijk goed met zijn nieuwe bestuur op te kunnen schieten en zijn schoolwerk serieus te doen. In 1822 legt hij zelfs zijn functies van koster en organist van de Velpse parochie neer, om zich voortaan uitsluitend aan het onderwijs te wijden. Tijdens zijn hoofdschap wordt de oude school op het kerkhof afgebroken. Op dezelfde plaats verrijst een nieuw schoollokaal (1823), waaraan tevens een stalling voor de Velpse brandweer wordt gebouwd.

Maar toen Van den Elzen zijn bijbaantjes had opgezegd, was hij ook zijn kostersrecht om gratis de moestuin bij de kosterij te gebruiken, kwijtgeraakt. Van den Elzen vond dat de gemeente hem nu een nieuwe (gratis) moestuin moest aanbieden. Maar de gemeente was daartoe niet bereid (en waarschijnlijk ook niet bij machte.) Tussen onderwijzer en gemeentebestuur ontstonden geleidelijk problemen. Van den Elzen verweet de gemeente hem tekort te doen en de gemeente verweet de onderwijzer al snel het niet zo nauw te nemen met de schooltijden en de schoolgeldbriefjes slecht in te vullen. Kennelijk begon Van den Elzen zijn werk ook inderdaad te verwaarlozen.

Willem van der Wielen is onderwijzer in Velp van (1839) 1847- 1890.
Hij bouwt een nieuwe woning aan de Bronkhorstweg / hoek Pastoor Loeffstraat. Tijdens zijn hoofdschap wordt in 1870/71 een nieuw schoollokaal met schoolhuis gebouwd aan de Bronkhorstweg. Na de ingebruikname van de nieuwe school vindt er een opvallende leerlingengroei plaats. De oude school op het kerkhof telde in 1868 drieënveertig leerlingen (22 jongens, 21 meisjes) Tien jaar daarvoor telde de school 33 leerlingen. In 1871 stijgt het leerlingenaantal naar 63. Vervolgens komen er een aantal jaren van 70 en zelfs ruim 80 leerlingen. De school wordt al snel te klein. Maar deze leerlingenaantallen lopen weer snel terug in de tweede helft van de tachtiger jaren. Als de districtsschoolopziener aandringt op de aanstelling van een tweede leerkracht, en verbouwing of uitbreiding van de school met een tweede lokaal, reageert het gemeentebestuur niet erg enthousiast. Een tweede onderwijzer is gewoon onbetaalbaar voor de arme gemeente Velp. Maar een jongere onderwijzer zou men wel willen. Want, zo schrijft het gemeentebestuur in een brief aan dezelfde schoolopziener: “Wij moeten erkennen (dat) het onderwijs in deze gemeente nogal wat te wensen overlaat en het (is) jammer dat het hoofd der school zo weinig lust betoont…” Volgens deze brief is Van der Wielen te oud om zijn werk nog naar behoren te kunnen uitvoeren.

Maar Velp had kennelijk wel wat met bejaarde leerkrachten. In 1878 komt er een nieuwe wet op het lager onderwijs. Daarin werd het vak “nuttige en fraaie handwerken” voor meisjes verplicht gesteld. De schoolopziener dringt er bij de gemeente op aan om een handwerkjuf aan te stellen. Uiteindelijk gaat de gemeenteraad akkoord. Op voordracht van Van der Wielen wordt de dan 54jarige ongehuwde Geertruda Jansen, naaister uit Velp als handwerkjuf aangesteld. Op de schoolvrije zaterdagochtenden gaat zij van 9.00 tot 11.00 uur de meisjes leren breien, mazen en borduren. Juffrouw Jansen blijft die functie vervullen tot zij 82 jaar oud is. Dan trekt de schoolopziener opnieuw aan de bel. “Vanwege de slechte toestand waarin het onderwijs in de nuttige handwerken verkeert.” Na veel gesoebat besluit de gemeenteraad de handwerkjuf eervol ontslag te verlenen. Een pensioentje van f 15,- per jaar zit er echter niet in. Ondanks dat dit volgens diezelfde raad slechts enkele jaren nodig zou zijn “daar de onderwijzeres wegens ziekelijke toestand niet lang meer zal leven.” Lang heeft de juffrouw ook niet van het Armbestuur hoeven leven. Tien dagen na haar eervol ontslag overlijdt ze. Misschien ligt er in Velp hier of daar nog wel een oude merklap, geborduurd in de lessen bij juffrouw Trui.

Tijdens de raadsvergadering van 16 mei 1890 wordt er een nieuwe hoofdonderwijzer benoemd. Het is de 26-jarige Joh. B. Appels, dan nog onderwijzer in Dongen. Naast zijn functie als hoofdonderwijzer wordt hij ook leraar Frans aan de Rijksnormaalschool voor onderwijzers te Grave.

Bij zijn komst naar Velp wordt het schoollokaal opgeknapt en komen er nieuwe leermiddelen. De verbouwplannen om de school een extra klaslokaal te bezorgen, zijn voor de gemeente te kostbaar. En de kans op een buitengewone subsidie van het Rijk is uiterst gering. Maar in 1903 is het leerlingenaantal zodanig dat de gemeente móet overgaan tot het aanstellen van een extra onderwijzer. Op advies van burgemeester Gerwers wordt contact gezocht met de Haagse architect Frowein, die geheel op de hoogte is van de problematiek van schoolbouw en subsidieaanvragen.

In 1904 krijgt Velp zijn tweede onderwijzer. Het is meester (Pieter) van der Linden uit Horssen. Meester van der Linden en meester Appels geven samen les in één klaslokaal.

Maar architect Frowein gaat voortvarend tewerk. Hij ontwerpt een tweeklassig schooltje. Het Rijk wil een bijzondere subsidie verstrekken (van f 4910,-) en er wordt een bouwplaats afgesproken: (een stukje gemeentegrond “bij den schutsboom”).

Op 7 juni 1906 wordt het schooltje aanbesteed. De laagste inschrijver is P. Vaesen, aannemer te Vught. Voor een bedrag van f 7850,- wil hij de school bouwen. In 1907 wordt deze school in gebruik genomen. De oude school wordt verbouwd tot veldwachterwoning.

Mei 1910 verlaat handwerkjuf Trui Jansen de Velpse school en in december vertrekt meester Van derLinden. Als nieuwe onderwijzer wordt benoemd meester W.M. Lemmens, uit Reek, dan onderwijzer te Uden. Als handwerkjuf wordt benoemd Nicolasina W.M. Appels, de zeventienjarige dochter van de hoofdonderwijzer. Zij vertrekt in 1923 naar Ossendrecht. Wanneer meester Lemmens weggaat is niet helemaal duidelijk. Met ingang van 1 juli 1914 vraagt hij ontslag, later wordt dit kennelijk omgezet in een verlofregeling. Er komt dan een onderwijzer van bijstand (C Appels): een zoon of dochter van de hoofdonderwijzer. Per 1 november 1920 vraagt meester Lemmens opnieuw ontslag. Hij wordt dan opgevolgd door juffr. Jo van Dooren. Zij is in de twintiger jaren schooljuf in Velp. Er bestaat een foto uit 1921 waarop meester Appels en juffrouw van Dooren staan. Het derde schoollokaal is dan nog niet gebouwd. Dit gebeurde in 1931 Tegen het einde van het hoofdschap van meester Appels, veranderde de Velpse openbare school in een rooms katholieke parochieschool “St. Jozef”. Dit gebeurde na de invoering van de Lager Onderwijswet 1920, waarin de gelijkstelling van het bijzonder en het openbaar onderwijs werd vastgelegd. B. en W. nam het besluit tot opheffing van de Openbare school op 26 oktober 1928. Meester Appels trad officieel per 12 dec. 1928 in dienst bij het rk parochie- en schoolbestuur van Velp. (Dit jaar bestaat de bijzondere school te Velp precies 80 jaar.) Appels bleef in functie tot zijn pensionering in 1929. Toen verhuisde hij naar Nijmegen (Brakkenstein), waar hij in 1937 overleed.


Lijst van leerkrachten aan de Velpse school vanaf 1929 tot en met 01-11-2007.
1929 – 1944 meester A.B. (Toon) Jansen (hoofdonderwijzer) (uit Uden) Tijdens zijn hoofdschap werden plannen ontwikkeld om een gymzaal aan de school te bouwen, maar de kosten bleken in de crisistijd te hoog. Volstaan moest worden met een schooluitbreiding van 1 lokaal. Een derde leerkracht (meester Lukassen) kwam het Velpse onderwijsteam versterken.
±1930 - ± 1940 juffr. Truus van der Hagen (mevr. Peters) (uit Grave)
±1931-1933 meester Martien Lukassen (uit Escharen?)
1938 - 1939 meester (Wim) Emons (uit Grave)
1941 - 1946 meester (Wim) Emons (uit Grave)
? - ± 1946 juffr. Gramsbergen (uit Utrecht)
1938 - 1951 meester G. F. (Frits) Niesen (uit Cuyck)
1944 - 1966 meester H.M. (Herman) de Valk. (hoofdonderwijzer uit Horssen)

De 3 klassige school aan de Pastoriestraat moest in de oorlogsperiode uitwijken naar een zaaltje naast de oude pastorie aan de Bronkhorstweg en een zaaltje achter cafe Van de Mosselaar (eveneens Bronkhorstweg). Na de oorlog werden er bij de school aan de Pastoriestraat 2 nieuwe lokalen betrokken in een naastgelegen “eierhuisje”. Omdat in de oorlogsjaren het schoolgebouw veel geleden had en de school inmiddels veel te klein behuisd was, werd besloten om een nieuwe school te bouwen aan de Tolschestraat Opnieuw naast de parochiekerk Architect was Van den Bosch uit Nuland; aannemer was R. van Hoorn uit Grave.

Deze school werd in 1951 betrokken.

In de vijftiger jaren krijgt Velp ook een kleuterschool. Kleuterleidster is juffr. Annie van Haren (uit Velp). Zij is kleuterjuf tot haar huwelijk op 28-12-’65. Zij wordt opgevolgd door juffr. Joke Jans. In ’69 neemt Louise Schippers haar taak over. (Voor een overzicht van de overige kleuterleidsters: (zie de namen op de lijst onder Joop Ekstijn).


Leerkrachten op de school aan de Tolschestraat waren:
1947 - 1952 juffr. (Leen) Jansen (uit Grave, dr. Van Jansen de touwslager)
1946 - 1947 juffr. (Dora) Cuppen (mevr. Wegman) (uit Escharen)
1946 – 1954 meester (Theo) Brink (uit Neerbosch-Nijmegen)
1949 – 1959 juffr. (Jo) de Bruin (uit Velp)
± 1951 - ± 1955 meester (Gerard) Löwik (uit Almelo)
± 1955 -1956 juffr. (Anneke) Hendriks (uit Lent)
1956 – 1959 meester (Ben) van Pinxteren (uit Nuland)
1955 – 1961 juffr. (Dinie) Bartels (mevr. Bens) (uit Tongelaer – Gassel)
1959 – 1964 meester (Kees) Dominicus (uit Amsterdam)
1963 - 1964 juffr. (Jeanne) van Lierop (uit Helmond)
1960 - 1963 juffr. (Nel) Hamers (uit Nijmegen)
1963 - 1967 juffr. (Babs) Selie-Sonneville (uit Nijmegen)
1966 - 1971 meester A. (Ad) Pluylaar (hoofdonderwijzer uit Nijmegen)
1966 – 1970 meneer Joop Ekstijn, onderwijzer (uit Grave)
1969 – 1977 juffr. Louise Schippers, kleuterleidster (uit Velp)
1971 – 1998 meneer Frans Ekstijn, onderwijzer (uit Grave)
1971 - 2002 (2000) meneer Joop Ekstijn, hoofdonderwijzer/directeur (uit Grave)

Tijdens zijn hoofdschap komt er (in 1979) een scheiding tussen parochie- en schoolbestuur. Velp kreeg een zelfstandig schoolbestuur, wat in het begin van de negentiger jaren fuseerde met De Spong te Grave. Na verschillende fuseringsgolven maakt de Velpse school thans deel uit van Optimus, primair onderwijs te Cuijk.Had de school altijd gefunctioneerd als parochieschool, in de zeventiger jaren gaat ze zich ook bewust richten op leerlingen van de nieuwbouw te Grave (op het oorspronkelijke Velpse gebied - de Zittert). Om het altijd dreigende tekort aan leerlingen af te wenden. De school werd uitgebreid en drastisch verbouwd. Al voor de komst van de nieuwe wet op het basisonderwijs waarbij kleuter- en basisonderwijs samengevoegd zouden worden, hadden Ekstijn en zijn collega’s onder het nieuwe schoolbestuur deze integratie in hun school daadwerkelijk vorm gegeven. Geen wonder dat, toen deze nieuwe wet (in 1985) eindelijk van kracht werd de staatssecretaris van onderwijs (Leijenhorst) in juni van dat jaar de Velpse school een bezoek bracht.

1970 – 1978 juffr. Betsy Bloemers, onderwijzeres (uit Reek)
1972 tot heden meneer Wim Willems, onderwijzer (uit Wijchen)
1974 - 1984 juffr. Koos Hombergen-v.d.Ven, aanvankelijk als handwerkjuf,daarna als vaste leerkracht (uit Grave)
1975 tot heden juffr. Will van Leeuwen-de Haas, kleuterleidster/onderwijzeres (uit Geffen)
1977 - 1980 juffr. Hannie Korsten, kleuterleidster (uit Heeswijk-Dinther)
1978 tot heden juffr. Jeanne v.Lith-v.Beusekom, onderwijzeres (uit Escharen)
1980 - 2002 juffr. Corry Bruysten, kleuterleidster/onderwijzeres (uit Escharen)
1984 – 1998 juffr. Wilma Willems-v.d.Velden, onderwijzeres (uit Wanroy)
1992 tot heden juffr. Marianne Kroes-Dorussen, onderwijzeres (uit Reek)
1996 -1997 juffr. Floor Zeegers, onderwijzeres (uit Venray)
1998 – 2006 juffr. Carin Linders-Mulders, onderwijzeres (uit Velp)
2000 – 2006 juffr. Iris Tax-v.Ooy, onderwijzeres (uit Rotterdam)
2001 tot heden juffr. Tanja Hofmans-Willems, onderwijzeres (uit Wijchen)
2002 – 2004 meneer Martin Gerits, waarnemend directeur (uit Gennep) (tijdens het ziekteverlof van J. Ekstijn)
2002 - 2006 juffr.Juliët Martin, eerst parttime leerkracht, daarna vaste onderwijzeres (uit Grave)
2004 – 2007 meneer Frans Ekstijn, directeur; tevens directeur te Gassel (uit Grave) Frans Ekstijn is de grote animator van de brede school te Velp en de ver/nieuwbouw aan de Beukenlaan.
± 2005 - ’07 meneer Jeroen Vermeulen, eerst invalleerkracht, later ICT-er (uit Nijmegen)
2006 tot heden meneer Joop v.Rossem, onderwijzer (uit Macharen)
2006 tot heden juffr.Liesbeth v.Helmond, onderwijzeres (uit Nijmegen)
2006 tot heden juffr. Simone Linders, onderwijzeres (uit Herpen)
2006 tot heden juffr. Kim Veerkamp, onderwijzeres (uit Schayk)
2007 tot heden juffr. Rianda School, directeur (uit Geffen)


Tijdelijke invalkrachten op de Velpse school zijn:
In de dertiger jaren meester (Wim) Emons (uit Grave)
In de veertiger, vijftiger en zestiger jaren mevr. (Marie) Opsteeg-Eichelsheim (uit Velp)
In de veertiger jaren juffr (Suus) Jansen (uit Grave)
Van 1 juli 1953 – januari 1954 juffr. (Gerrie) Opsteeg (mevr. Wessels) (uit Velp)
± 1955 juffr. (Toos) Hendrix (uit Denekamp)
In de zestiger jaren (in ‘64/’65) meester (Jos) de Valk (uit Velp)
Van 14-11-’66 tot 14-11-’67 vervangt mevr. Werter uit Grave Joop Ekstijn Zij is ook vervangster in het schooljaar ’70-’71 voor Frans Ekstijn.
Van 01-01-’98 tot 01-08-’99 vervangt Charles van Herpen, onderwijzer uit Geffen men. Wim Willems

Handwerkleerkrachten in de vijftiger en zestiger jaren zijn: mevr. (Ans) Vossen-Spork uit Wychen en daarna mevr. Spronzen (uit Oss). Deze wordt in ’74 opgevolgd door mevr. Koos Hombergen-van de Ven uit Grave.


laatst bijgewerkt : 01-04-2022
door : EbotSoft